برنامه ریزی محله محور در بافت های فرسوده شهری برپایه رویکرد نوشهرگرایی، مورد مطالعه: محله سنگلج تهران

محلات شهری یکی از عناصر مهم و موثر تشکیل دهنده حیات اجتماعی شهری هستند. در گذشته، نقش و کارکرد محلات ، موجب می شد که افراد ساکن، پیوندهای اجتماعی بیشتری نسبت به امروز داشته باشند. در نظریه ها و رویکردهای مختلف مرتبط با توسعه محله ای نوین، اهمیت مشارکت اهالی محله ، در قالب الگو های برنامه ریزی فرآیندگرا و تعامل محور، هم چنان مورد تاکید قرار گرفته است. در این میان برنامه ریزی اجتماعات محلی با بهره گیری از دیدگاه پایین به بالا، بر توانمندسازی، افزایش سرمایه های اجتماعی و مشارکت جمعی ساکنین محلات تاکید دارد. برنامه ریزی محله محور در برنامه ریزی شهری، با هدف گردهم آوردن گروههای مختلف درگیر یا ذی نفع و توجه به نیازها و خواسته های همگانی ایشان در تهیه طرح ها و برنامه ها مطرح شده است. این رویکرد امروزه خود را در اندیشه های نوشهرگرایی، هم چنان دنبال می کند. رویکرد نوشهرگرایی بر ارزش های سنتی شهرها تکیه دارد. اصولش بر بازگشت به ساختار سنتی محلات تاکید می کند و به نظر می رسد قادر است با توجه به ظرفیت های نوین اجتماعی، راهکارهای موثری را در راستای احیای بافت های کهن و رو به افول شهری ارایه دهد. در این راستا پژوهش تلاش دارد با استفاده از رویکرد نوشهرگرایی و تاکید بر حفظ و احیای ارزش های محله محوری، ارتقا عملکرد و افزایش کارایی محله سنگلج را دنبال نماید. با توجه به سوالات و فرضیه تحقیق و مطالعات صورت گرفته در مولفه های مختلف کالبدی ، اقتصادی و اجتماعی و ارزش های محله سنگلج و تحلیل های کمی وکیفی، مشخص گردید که رابطه مستقیم و معنا داری بین مولفه های سرمایه اجتماعی و نظام زیست محله ای وجود دارد. به عبارت مشخص با افزایش سرمایه اجتماعی در محله، تمایل ساکنین در مشارکت های محله ای بیشتر می شود. با اثبات متغیرهای تاثیر گذار بر نظام مشارکت، در نهایت با استفاده از جدول .s.w.o.t، راهبردهای متناظر با بهبود نظام اجتماعی و نوسازی شهری، نیز ارائه گردید. از جمله راهبردهای شاخص منتج از نتایج مطالعات این است که با تقویت شبکه های اجتماعی (در قالب گروهها و اجتماعات محلی) و ایجاد زمینه ها و بسترهای لازم برای برقراری ارتباط میان ساکنین محله جهت مشارکت در جریان مداخلات در بافت ، می توان به بهبود و ارتقای سطح عملکردی محله و افزایش نظارت های اجتماعی و تعاملات و روابط مناسب اجتماعی میان ساکنین محله سنگلج نائل آمد.